A Pilgrim’s Progress

“I NEEDED to save myself,” says Annie Leibovitz, explaining what motivated her new book of photographs, “Pilgrimage.” “I needed to remind myself of what I like to do, what I can do.”

Someone hung a filmy black camisole on the railing by Ms. Leibovitz’s door (homage or just a wild night out?) on the morning I made a pilgrimage to her West Village studio. It is a dazzling autumn day and the sun pours in like butterscotch; I can’t help it, when I think of Ms. Leibovitz’s memorable photographs, there is often a soundtrack. Over the years she has captured the idiosyncrasies of the musicians, actors and artists with whom the boomer generation has grown up — and grown older.

But there are no people in “Pilgrimage”; no celebrities, no models, no V.I.P.’s. The book is about something else entirely and seems to speak to a question Ms. Leibovitz has been mulling lately: How can she nurture her creativity as life gets more complicated? And how can she make the best use of the time left her?

“This is not human, meeting early on a Monday morning,” she says in greeting me. She is dressed all in black. “When I’ve had a good weekend with the girls, I’m exhausted. We had a great weekend!” Her daughters, a 10-year-old and 6-year-old twins, are central to this new body of work, though they are not present in it. Ms. Leibovitz’s journey began in August, 2009, when she tried to spend a few weeks of vacation with them. She was in crisis mode, the financial foundation of everything she had achieved under attack. She was spending long, exhausting months entrenched in acrimonious meetings with accountants and lawyers. Her children weren’t pleased. Her older daughter, she tells me, was quite articulate about it. “Mommy, this is a time when you are supposed to be with us.”

So Ms. Leibovitz planned a trip to Niagara Falls. Nothing went right. They were late getting on the road; their hotel room was given away; when they finally found a place to sleep, their room had a view of a cement wall. Ms. Leibovitz, fielding calls from lawyers as she approached the falls, couldn’t take them in. “I didn’t quite get it.” But she noticed that her girls were mesmerized. She went to where they were standing, and grew still. “I was stunned by the beauty of the water,” she says. The picture she took that morning became the cover of the book.

“It was hard as hell to do this book in the middle of everything I was going through. I was told constantly this book wouldn’t bring in money, and I should drop it. But I really wanted to do it. I needed to save my soul.”

“Pilgrimage” opens with shots of Emily Dickinson’s house that Ms. Leibovitz took, casually, while in Amherst, Mass., on a family visit. She visited the house next door, which belonged to Dickinson’s brother, Austin. “Austin’s house was a revelation. You could feel the people who had lived there. Austin’s young son had died in one of the small bedrooms, and I found that I couldn’t walk into it.”

She set those photographs aside. Before her partner, Susan Sontag, died, she and Ms. Leibovitz had planned to do a book of places they cared about. They made all kinds of lists of where they wanted to go. Years later, Ms. Leibovitz realized that she still wanted to do that book, with her own list.

Something about the Niagara trip with her girls stirred up memories of the Dickinson photographs and Ms. Leibovitz resurrected the idea of a pilgrimage. “There was a spiritual aspect to this journey at first,” she says. “It didn’t stay at that level — because I began to feel better. But somehow, it saved me to go into other worlds.”

She took her camera to Virginia Woolf’s house, photo graphing the surface of her writing table, and into her garden, capturing the wide, roiling water of the River Ouse, in which Woolf drowned herself. She photographed Dr. Freud’s sumptuously carpeted patient’s couch in London, and Darwin’s odd specimen collection. Eleanor Roosevelt’s bedroom, with its simple white coverlets, in her cozy cottage, Val-Kill, stands in contrast to a silver serving dish, its rich patina rippling with light. Abraham Lincoln’s elegant top hat and the white kid gloves, stiff with age, he had in his pocket when he was shot, make a startling appearance. Ms. Leibovitz visited Louisa May Alcott’s house, and photographed the view from Emerson’s bedroom window. The photo Ms. Leibovitz took of Emily Dickinson’s only surviving dress hovers near the book’s opening pages like a beneficent spirit, a beautifully detailed, embroidered white ghost.

“I had to learn to photograph objects,” she says. “We don’t know Thoreau, do we? We have only his work, and his things. When I first saw the cane bed he slept on, I was so overwhelmed, I didn’t know how to deal with it.”

Perhaps the most intense visit in this project — yielding some of its strongest images — was to New Mexico. “While I was growing up, Georgia O’Keeffe represented a big idea, a stereotypical idea, for us, as women. But I never quite filtered it, never took her in.” When she was in New Mexico for an award, Ms. Leibovitz visited O’Keeffe’s house in Abiquiu. She began crying as soon as she entered O’Keeffe’s studio. “It was very emotional. She is the real thing. She has such a bad rap. I kept going back. The first hit I had was how little you need. She had her view. Her bed. She made her own pastels. She had music — she loved music. She had the best speakers! Not a lot of stuff.”

“I have a bit of a feeling that I’ve had it with people. But you don’t ever get away from people, really. And these are pictures of people to me. It’s all we have left to represent them. I’m dealing with things that are going away, disappearing, crumbling. How do we hold on to stuff?”

We talk about the creative process, about how to sustain it. “Talent is something anyone can have. It can go away. It needs to be nurtured, taken care of. The best thing about getting older is that you kind of know what you are doing — if you stick with something. It doesn’t get easier. But you get stronger. Pilgrimage is an exercise in taking care of what I do. My books are my way of being able to express myself completely.”

MS. LEIBOVITZ’S pilgrimage took her from the majestic power of Niagara Falls to Old Faithful, the famous geyser in Yellowstone Park. She found the look backward to the touchstones of our shared history refreshing. But she says the real reward is what happened after she finished the book. “Now when I take a picture, I can tell if I feel the pilgrimage in it. A rawness. A simplicity. I’ve gotten down to what matters.”

She isn’t about to live the pared-down life of Georgia O’Keeffe; even if she could, she wouldn’t want to raise her children in rugged isolation. “Having children changes everything,” she says. “I knew I was doing this work for my children. But of course, you want everyone to find their own way.”

Gazing at the traces left behind by her favorite artists, traces of their lives, their creature habits, Ms. Leibovitz finds something to nurture all of us — something about integrity, staying true to a vision. She forges a connection to the past that informs the way she is moving forward. “I would encourage everyone to make their own list,” she says. “My book is a meditation on how to live. It’s an old-fashioned idea, but you should always try to do what you love to do.”

Dominique Browning is a founder of Moms Clean Air Force, an antipollution organization, and creator of the blog Slowlovelife.com.

Zo wil ik ook wel leven

Annie Leibovitz op bezoek bij beroemde dode mensen

Marianne Vermeijden

artikel | Vrijdag 09-12-2011 | Sectie: Boeken | Pagina: B14 | Marianne Vermeijden

Denk aan Annie Leibovitz en er is een gerede kans dat in uw visuele geheugen een donkere vrouw in een bad vol melk opduikt. Het is maar een van de vele ludieke maar ook legendarische portretten - dit keer van actrice Whoopi Goldberg - die ze maakte van dames en heren uit de film- en popwereld.Leibovitz en 'celebrities' trokken gezamenlijk op en de glamourbladen smulden van haar werk.

En toen overleed haar partner, de vermaarde schrijfster Susan Sontag. Er ontstond later een onoverkomelijke schuld bij de bank en Leibovitz dreigde uit huis gezet te worden. De feesten van het stel, waarop de New Yorkse artistieke elite zich zo graag verzamelde, behoorden toch al tot de voltooid verleden tijd.

Nu ligt er een nieuw fotoboek op tafel met de half-religieuze titel Pelgrimage. Het wijkt in alles af van wat Leibovitz eerder maakte. Zonder opdrachten, agenda en assistenten reisde ze door Amerika - en een beetje door Engeland - om er de huizen, bezittingen en uitzichten van beroemde, maar dode mensen te bezoeken. Datgene wat haar raakte legde ze vast zonder de special effects en de perfectie van weleer.

De bedevaart begint met Emily Dickinson, de favoriete dichteres van Sontag, die op haar slaapkamer in Amherst, Massachusetts, schrijvend haar dagen sleet. Leibovitz maakte een close-up van haar enig overgebleven, witte jurk en een blad uit haar herbarium. Curieuzer is de daaropvolgende, wazige opname: een vitrine met opgezette zangvogeltjes. Zo'n ding ding past niet bij Dickinson, zou je zeggen. En dat klopt, de vitrine was eigendom van Mabel Loomis Todd. Deze Todd was de minnares van Dickinsons getrouwde broer Austin en daar had Emily het moeilijk mee. De dames ontmoetten elkaar nooit. Toch was het diezelfde Todd die Emily's 1.800 gedichten redigeerde en bezorgde. Bij leven waren er maar twaalf gepubliceerd.

Leibovitz trekt verder - naar de huizen van First Lady Eleanor Roosevelt, naar een schemerige opslagruimte waar koffers vol kostuums van Martha Grahams dansschool liggen te vermotten. Pas halverwege het boek durft de fotografe ons iets écht persoonlijks toe te vertrouwen. Aanleiding is het huis van schilderes Georgia O'Keeffe bij Santa Fe, New Mexico. Aan haar werk herinneren een doosje met gebruikte pastelkrijtjes en een kast met beestenbotten. O'Keeffe's wereldberoemde echtgenoot, fotograaf Alfred Stieglitz, kreeg nooit genoeg van zijn veel jongere echtgenote, getuige de 300 portretten die hij van haar maakte. Na diens dood leefde ze alleen verder, in een sober interieur, een eenpersoonsbed, met uitzicht op de horizon. 'Zo zou ik ook wel willen leven', schrijft Leibovitz, 'O'Keeffe is voor mij de norm'. Helemaal blij word je niet van deze wensgedachte, maar invoelbaar is het wel.

Pelgrimage vereist trouwens nogal wat kennis over het cultureel erfgoed van Amerika. Wie waren toch Marian Anderson en Annie Oakley? Van Anderson, een geliefde gospel- en operazangeres spreidde Leibovitz een gouden jurk over twee pagina's. Als een hommage aan een vrouw die eenmaal op tournee in hotels geen onderdak kreeg en er ook niet mocht eten, vanwege haar donkere huid.

Annie Oakley deed iets heel anders. Ze was een brave huisvrouw, 150 cm hoog, met een magisch talent als scherpschutter. In de Buffalo Bill Wild West Show presteerde ze het om via een spiegel een doelwit achter haar rug te raken. En als er een kleiduif op het toneel werd weggeschoten, vloog ze naar de tafel, greep naar haar geweer en knalde het 'vliegende' beest nog net op tijd in stukken. Jammer genoeg rest van haar in dit boek alleen een paar zilvergekleurde laarzen.

Denk nu niet dat Leibovitz de grote dode mannen in dit boek rigoureus heeft overgeslagen. Integendeel, ze zijn zelfs in de meerderheid. De divan van Freud, de handschoenen van Lincoln, de dode duif van Darwin, de doka van Ansel Adams en de Harley Davidson van Elvis krijgen als stilleven alle ruimte. Maar een vrouw als Annie - Annie get your gun! - Oakley werkt nu eenmaal meer tot de verbeelding dan de bekende feiten over Freud of Presley.

Pelgrimage is dus een verzameling grote, documentaire kleurenfoto's, gecombineerd met een nogal onpersoonlijk, wen vaak encyclopedisch reisverslag. Dat laatste komt omdat Leibovitz haar notities aaneen heeft laten rijgen door een dame die er biografische en anekdotische wetenswaardigheden aan heeft toegevoegd. Aanvankelijk hadden Sontag en Leibovitz het plan om gezamenlijk 'The Beauty Book' te maken. Het kwam er niet van en nu moeten we het stellen met een sobere tocht langs een reeks nogal willekeurige lieux de mémoire. Hinderlijk is dat tekst en beeld op de pagina's vaak niet samenvallen, zodat je moet raden welk landschap of uitzicht bij wie hoort. Maar wat erger is: Susan Sontags bijdrage wordt node gemist.

Lincolns handschoenen, Darwins dode duif en Elvis' Harley Davidson krijgen ook alle ruimte

Info: Annie Leibovitz: Pelgrimage. Vert. Henny Corover en Pon Ruiter. De Bezige Bij/Ludion, 246 blz. euro 49,-
Foto-onderschrift: De witte jurk van Emily Dickinson, de slaapkamer van First Lady Eleonor Roosevelt, de handschoenen van de Amerikaanse president Abraham Lincoln, en een duif van Darwin

Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Handelsblad BV, respectievelijk van de oorspronkelijke auteur.

Open publication - Free publishing - More photography