Separation Walls

Wiedenhöfer photographed the phenomenon of borders at the US - Mexican border, the Spanish enclaves of Mellila and Ceuta, divided Cyprus, the peace lines of Belfast, the walls in Israel and Palestine, Korea, Morocco and Germany.

'In 1989 I photographed the fall of the Berlin Wall. It was the most positive event I witnessed in my life. I was deeply moved - it was experienced history. So I was shocked about the wall in the Occupied Palestinian Territories and documented its building. Now I build upon this work and expand into a comprehensive project about borders worldwide to stress that the walls and fences of borders are no solution to political and economical problems of the world.

Approaching a border induces tension in me. Human beings are not made for a life in border situations. We avoid them or try to leave them behind as fast as we can, though we permanently run up against them, see and feel them. Borders mean stress, even fear.

I want to show the conflict that is inherent in borders: On the one hand we long for unconditional, absolute boundlessness. Perhaps because the major world religions describe paradise this way, perhaps because economical globalization demands it. On the other hand, we feel lost in the boundlessness, and want to separate, distinguish ourselves. While we may admire charity, we are not ready to share our wealth.

The project illuminates the psychologies of borders, raising questions rather than giving answers, and reveals our experiences as spectators,' - says Wiedenhöfer.

Kai Wiedenhöfer, born in 1966, studied photography at the Folkwang Universityof the Arts in Essen and Arabic in Damascus, Syria. Since 1989 he has worked in the Middle East for the Swiss agency Lookat Photos. Wiedenhöfer is the recipient of numerous awards including an Alexia Grant, a Getty Grant and a World Press Award; for The Book of Destruction he received the Prix Carmignac Gestion du photojournalisme. Steidl has published Wiedenhöfer's Perfect Peace (2002) and The Wall (2006).

De renaissance van de muur

Barrières fascineren de Berlijnse fotograaf Kai Wiedenhöfer (1966) al zijn hele carrière. Op 9 november 1989 fotografeerde hij de val van de Berlijnse Muur. 'Ik geloofde net als veel mensen dat dit het einde zou betekenen van muren als politiek instrument, dat ze hiermee definitief op de vuilnisbelt van de geschiedenis zouden belanden. Twintig jaarlater blijken we ongelijk te hebben gehad: muren hebben een renaissance doorgemaakt, in Amerika, in Europa en het Midden-Oosten.'

Tussen 2003 en 2006 documenteerde de veelbekroonde fotograaf het leven in de schaduw van de Israëlische Westoeverbarrière in The Wall. In zijn nieuwste, nog onvoltooide fotoserie Peace Lines portretteert Wiedenhöfer barrières over de hele wereld: van de hekken rondom de Spaanse exclave Melilla in Marokko, de Peace Lines die katholieken enprotestanten scheiden in Noord-Ierland, tot de grens tussen de Verenigde Staten en Mexico.

Een barrière, zegt Wiedenhöfer, 'is een bewijs van menselijke zwakte, voor het onvermogen van mensen om met elkaar te communiceren. De simpelste oplossing voor problemen is om een barrière op te werpen en jezelf af te snijden van de ander. Want wat van buiten komt, kan alleen maar een bedreiging zijn, een teken van naderend onheil, een omen.'

Wiedenhöfer schiet al zijn foto's met 6 x 17 cm panorama camera's. Bij de hekken van Melilla fotografeerde hij Marokkanen die belastingvrij kleren kopen in de Spaanse exclave (bovenste foto). In balen rollen ze kleren terug naar hun dorpen. De hekken dienen volgens Spanje om illegale immigratie en smokkel tegen te gaan.

In Nogales, Arizona (foto rechts) fotografeerde hij de Amerikaans-Mexicaanse grens. Onderin, tegen de grens aangeplakt, een Amerikaanse veehouderij, boven in de bergen van de Sonorawoestijn. Veel Mexicanen pogen hier de VS binnen te komen.

In Belfast (foto links) fotografeerde Wiedenhöfer de Peace Lines, de eufemistische naam voor de segregatielijnen tussen katholieken en protestanten. Een vrouw laat doodgemoedereerd haar hond uit op de katholieke Falls Road.

Het kroonstuk van Wiedenhöfers project moet de bufferzone tussen Noord- en Zuid-Korea worden, 'dat laatste relict van het IJzeren Gordijn'. Ergens volgend jaar, een halve eeuw na de oprichting van de Berlijnse Muur, hoopt Wiedenhöfer klaar te zijn. 'Mijn project moet laten zien dat we overal ter wereld kruitvaten produceren door barrières op te werpen. We denken dat ze ons beschermen, maar ze zijn net zo goed een kooi.'

Muurvast

Fotodocument / 50 jaar na de bouw van de Muur

Op 13 augustus 1961, deze week vijftig jaar geleden, werden de inwoners van Oost-Berlijn wakker met een muur voor hun neus. Vertrekken naar West-Duitsland, zoals al tweeënhalf miljoen Oost-Duitsers in de jaren daarvoor hadden gedaan, was er niet meer bij. Zelfs telefoneren naar de overkant was in die ene nacht onmogelijk gemaakt, alle telefoonlijnen waren doorgesneden. Oost-Duitsland was een gevangenis geworden.

Die toestand duurde achtentwintig jaar, tot de beroemde val van de Muur op 9 november 1989. In de euforie van dat jaar dacht iedereen dat de Berlijnse Muur, inmiddels hét symbool van de Koude Oorlog, het eerste en het laatste bouwwerk was geweest dat bevolkingsgroepen in de moderne wereld van elkaar had gescheiden. Het kapitalisme had gewonnen, de democratie had gewonnen, het 'einde van de geschiedenis' was bereikt. Binnenkort zouden alle landen ter wereld het model van de westerse staat omarmen en zou alle ongelijkheid verdwijnen. Een tikkeltje saai zou dat wel worden, met McDonald's en Blokker tot diep in Afrika, maar dat was dan de kleine prijs voor een welvarende, conflictloze wereld.

Inmiddels weten we beter. Het einde van de Koude Oorlog heeft de renaissance ingeluid van bloedige etnische en religieuze conflicten. De globalisering heeft niet tot gelijke welvaartsverdeling geleid, maar tot een wereld met grote verschillen tussen rijk en arm, haves en have-nots, met als gevolg ellende, migratiestromen, xenofobie en extremisme. En in de toekomst dreigen ook nog klimaatrampen en oorlogen om schaarse grondstoffen en voedsel.

Chaos en onzekerheid dus, en het gevoel dat de barbaren aan de poort staan. En hoe wapen je je daar beter tegen dan met... een muur? De Berlijnse fotograaf Kai Wiedenhöfer, in 1989 zelf bij de val van de Muur ('de meest opwindende en positieve politieke gebeurtenis die ik in mijn leven heb meegemaakt'), heeft de afgelopen jaren de wederopstanding van de ondoordringbare grensafzetting vastgelegd. Over de hele wereld vond hij ze: tussen Mexico en de Verenigde Staten, tussen Spaanse enclaves in Noord-Afrika en Marokko, tussen katholieke en protestantse Noord-Ieren, tussen Turkse en Griekse Cyprioten, tussen Noord- en Zuid-Korea, tussen Israël en de Westelijke Jordaanoever.

Hij fotografeerde ook de resten van de Berlijnse Muur. Je zou er bijna nostalgisch van worden.