25 years after Nelson Mandela was elected president, Van Denderen and Tlali present a critical sequel to the highly-praised photo book Welkom in Suid-Afrika (1991) in which van Denderen chronicled apartheid’s final days in the gold mining town of Welkom. Welkom Today combines old and new photos by Van Denderen and Tlali with photos taken by students, family albums, newspaper archives and stories by writer Margalith Kleijwegt. The exhibition is part of a multi-part photography project, produced by Paradox, the platform for documentary projects.
It isn’t just Welkom that has changed since the abolition of apartheid, I’ve changed, too. 27 years later, I see the town very differently. Instead of zooming in, as I did then, I now look for less confrontational, more nuanced images.
— Ad van Denderen
Welkom Today begins with an e-mail from Lebohang Tlali to Ad van Denderen. Tlali grew up in the township Thabong, close to Welkom, and discovered the book Welkom in Suid-Afrika when he was studying in Cape Town. For Tlali, it was an eye opener—for the first time, he was able to see how communities on both sides of the conflict had lived during apartheid. And yet he also felt that the photos of Thabong were strangely familiar. In his email to Van Denderen, Tlali wrote: “These photos were taken at a crucial stage of South Africa’s history. I was only twelve at the time, and there was a lot of uncertainty. I am continually drawn to your book which somehow still reflects the reality of Welkom and South Africa today.” That email exchange was the beginning of an extraordinary collaboration between Tlali and Van Denderen.
Welkom Today contrasts the photo-journalism of Welkom in Suid-Afrika (1991) with multiple stories and perspectives, from official newspaper versions of events, to the intimate narratives gathered together from family albums.
Welkom Today is based on the idea that every form of photography can tell a different story. The new and historic images of Van Denderen and Tlali are presented side by side, interwoven with archival footage and photos taken by pupils from Welkom and Thabong.
Bringing together photography, video and text, the exhibition provides a fresh, vivid overview of this contentious era. The eight family narratives in the book, told from the perspective of the younger ‘born free’ generation, offer unprecedented insights into South Africa’s fraught history. But the exhibition doesn’t simply look back—it also looks to the future. One of the video installations presents the growing photo archive of the students, who still keep in touch through a WhatsApp group. Welkom Today is about different voices and perspectives, about changing the way you see things, and attempts to bring separate worlds a little closer together.
Installation view Welkom Today – Ad van Denderen, Lebohang Tlali and many others, 2019, Stedelijk Museum Amsterdam. Photo: Gert Jan van Rooij
WELKOM IN SUID-AFRIKA
In the early ’90s, photographer Ad van Denderen and Margalith Kleijwegt travelled to Welkom to record the last days of apartheid. The mounting tensions between the white and black communities repeatedly erupted in unrest. The town was considered an example of how things could go wrong during the process of change. After multiple visits the story was published in Vrij Nederland magazine, and in the acclaimed photo book Welkom in Suid-Afrika in 1991.
PUBLICATION
The publication Welkom Today. Back to South Africa combines new and archival photos by Van Denderen and Tlali with images by students, family albums, newspaper archives and interviews by writer Margalith Kleijwegt. Authors: Ad van Denderen, Lebohang Tlali, Margalith Kleijwegt. Design: Jeremy Jansen. 304 page, Dutch edition (Welkom Today. Terug naar Zuid-Afrika), published by Paradox and Atlas Contact, ISBN 9789045038179. English edition, published by Paradox and Kehrer Verlag, ISBN 978-3-86828-926-8. Price: € 39,50. On sale in the museum shop.
CO-PRODUCTION PARADOX & STEDELIJK MUSEUM
Welkom Today is a co-production between Paradox and the Stedelijk Museum Amsterdam, and was put together by curators Anne Ruygt and Bas Vroege. The Stedelijk and CBK Zuidoost (Foundation Centre for Visual Arts Southeast) have teamed up to organize a programme in the Bijlmer and an educational project at Dutch high schools on the theme of separate worlds.
ABOUT AD VAN DENDEREN
Ad van Denderen is one of the most important Dutch photographers in the collection of the Stedelijk. The museum collection includes photos from numerous series since the ’80s, including Welkom in Suid-Afrika. Van Denderen’s self-reflexive position represents a significant evolution in contemporary documentary photography.
ABOUT LEBOHANG TLALI
Lebohang Tlali is active as a photographer, teacher, project leader and curator in South Africa and Europe. He studied at the Michaelis School of Fine Art in Cape Town and Kaospilot in Bern and worked for various cultural organizations such as the Cape Africa Platform, Stevenson Gallery and the 10th Berlin Biennale. In recent years, he has increasingly focused on education and inclusive art projects.
Vele blikken op Zuid-Afrika komen samen in ‘Welkom Today’
Fotografie ‘Welkom Today’ combineert foto’s van de Zuid-Afrikaanse Lebohang Tlali en de Nederlandse Ad van Denderen.
Fotografie
Welkom Today: Terug naar Zuid-Afrika, t/m 13/10 in Stedelijk Museum Amsterdam. Inl.: stedelijk.nl
●●●●●
Tracy Metz
25 juni 2019
Lebohang Tlali was achttien toen hij op de kunstacademie in Zuid-Afrika een fotoboek uit 1991 aantrof over het plaatsje Welkom en de township Thabong, waar hij zelf was opgegroeid. Hij was stomverbaasd. Een fotoboek over Welkom, toch bepaald geen toeristische trekpleister, en ook nog door een witte Nederlander, Ad van Denderen?
Ruim twintig jaar later kwam hij dat fotoboek, Welkom in Suid-Afrika, opnieuw tegen, nu in een kunstgalerie in Kaapstad waar hij werkte. Nu besloot hij Van Denderen een e-mail te sturen: „Ik wil uw foto’s graag terugbrengen naar Welkom.” Lang verhaal kort: dat is gebeurd, Tlali heeft zijn eigen foto’s eraan toegevoegd en nu is de uitkomst van deze bijzondere samenwerking in het Stedelijk Museum in Amsterdam te zien.
Welkom Today is een meerstemmige vertelling, met oude en nieuwe foto’s van Van Denderen (geboren 1943) en hedendaagse van Tlali (geboren 1978), beelden uit familiearchieven en kranten, en ook foto’s door Zuid-Afrikaanse en Amsterdamse scholieren. Ook de verschijningsvorm is dankzij de producent, het documentaireplatform Paradox, veelzijdig: behalve de tentoonstelling is er een boek met aansprekende reportages en interviews door journaliste Margalith Kleijwegt – Van Denderens echtgenote –, een krant met de scholierenfoto’s en een groot scherm met dronebeelden van het armoedige Welkom.
Nelson Mandela was net vrij toen Van Denderen en Kleijwegt voor het eerst naar Welkom trokken – sindsdien zijn ze er diverse malen geweest. Van Denderen was op zoek naar een goudmijnstad en las in de krant dat er in die nadagen van de apartheid onrust was in Welkom en de naastgelegen township Thabong. Die onrust is te zien op de foto’s uit begin jaren negentig: een man loopt met gebalde vuist midden over straat, achterop komt een auto waar de loop van een geweer uit het raam steekt. In het boek vertelt Tlali over zijn herinneringen aan die tijd, bijvoorbeeld aan de vrienden en klasgenoten die van de ene dag op de andere verdwenen. Gearresteerd? Door het ANC gerekruteerd? Zo zijn door het hele project de beelden en de verhalen met elkaar vervlochten tot één hecht geheel dat bijna drie decennia omspant.
Op andere foto’s van toen spat de spanning er op een subtieler manier af. De zwarte huishoudster bijvoorbeeld die een overhemd strijkt waar het embleem van de rechts-extremistische Afrikaner Weerstandsbeweging op zit. Of het onvergetelijke beeld van een rij uitgeputte en bezwete zwarte mannen die worden getest op hun uithoudingsvermogen in de ondergrondse hitte.
Zelfportret
Het beeld waar je als kijker de meeste moed uit put, is het zelfportret van de tiener Nomakhosi Nyamani, een van de scholieren die aan de workshops van Tlali meededen – zij zit op de school waar hij zelf ook op zat. Een pronte meid, die zichzelf met volle borsten en billen met tegenlicht afbeeldt voor de gordijnen. Als er één beeld in het boek en de tentoonstelling de trots en het zelfvertrouwen van de komende generatie zwarte Zuid-Afrikanen verbeeldt, dan is dit het wel.
De kinderen die aan het fotoproject meededen, houden nog steeds contact met elkaar via WhatsApp en sturen hun foto’s nog steeds naar Van Denderen en Tlali. Het werken met de scholieren was voor Tlali minstens even belangrijk als het maken van foto’s voor het boek en de tentoonstelling. „Ze weten haast niets van de apartheid, de zwarte net zo min als de witte kinderen.”
Twee fotografen van twee verschillende generaties, uit twee verschillende landen, met twee verschillende huidskleuren. Maar het vloeit nu allemaal in elkaar over, ook dankzij het bindweefsel van de foto’s van familiearchieven. Voelde Lebo Tlali niet enig ressentiment toen hij voor het eerst het werk van Van Denderen zag, over deze onbekende witte man die zich ineens zijn stad toe-eigende? „Ik was vooral verbaasd dat er überhaupt iemand zich voor Welkom interesseerde!”, zegt hij. „Zijn belangstelling voor mijn woonplaats ontroerde mij, bovendien zag ik hoe fotografie je wereld kon verbreden. Zijn werk heeft mijn leven veranderd.”
Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 26 juni 2019
DENDEREN, AD VAN - Ad van Denderen - Welkom in Suid Afrika. [Met een voorwoord van Margalith Kleijwegt].
Amsterdam, Focus, 1991. 30 x 30 cm. 119 pp. Softcover. Illustrated in b/w throughout. - Edition: 2500.
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten