This year marks the 25th anniversary of South Africa’s first democratic elections, and the inauguration of Nelson Mandela as president.
South African photographer Santu Mofokeng (b. 1956) famously documented daily life during and after apartheid. Foam presents a large-scale retrospective, containing a selection of his most important visual essays and featuring many unpublished works from the artist’s private archives.
The exhibition Santu Mofokeng – Stories brings together a number of important photographic essays by Mofokeng made in his native South Africa. Amongst the series on show is his first and most celebrated visual essay Train Church (1986), portraying the spontaneous religious rituals that occurred on the Soweto-Johannesburg commuter train. Other (many yet unknown) images portray life in the townships of Soweto and Dukathole; political protests leading up to the abolition of apartheid, and the historic election of Nelson Mandela as president in 1994. Together, the series narrates how the rapidly changing political climate in South Africa affected daily life across the country. Raised in the township of Soweto, Mofokeng photographed South African communities from the inside, painting a nuanced and dynamic portrait of a complex society in transition.
Santu Mofokeng laat met zijn foto’s Gods woord bewegen
Fotografie De Zuid-Afrikaanse fotograaf Santu Mofokeng vond nieuwsfoto’s in de tijd van het apartheidsregime te eenzijdig. Om het echte leven te laten zien, maakte hij fotoverhalen.
Toef Jaeger
22 februari 2019
Foto Santu Mofokeng Foundation, Courtesy Lunetta Bartz, Maker, Johannesburg en Steidl GmbH.
Fotografie
Santu Mofokeng – Stories.
Foam, Amsterdam t/m 28 april.
Inl: foam.org
●●●●●
Het is een vroege ochtend in 1986 wanneer forenzen pendelend tussen Johannesburg en Soweto in een trein gospels zingen en naar preken luisteren. De Zuid-Afrikaanse fotograaf Santu Mofokeng is aanwezig bij de ontplooiing van deze „religieuze ecstasy” en hij ziet hoe de volgepakte trein een kerk wordt. Mofokeng pakt zijn toestel en ziet: „Deze kantoorschoonmakers, klerken, fabrieksarbeiders en werklui deden mee aan een kakofonie van lied en gebed, een catharsis van spiritualiteit in een bewegend landschap.”
Luid zingende reizigers, een man die zegeningen door de coupé lijkt te blazen en een vrouw die dichterbij de Heer lijkt te komen terwijl ze een hoofdmassage krijgt: Mofokeng legde de rijdende trein vast in het ‘foto-essay’ Train Church. De bewegingen die op de foto’s te zien zijn, geven Gods woord een extra zetje. De serie is slechts een van de schitterende fotoverhalen die in fotografiemuseum Foam in Amsterdam zijn te zien.
Foto Santu Mofokeng Foundation, Courtesy Lunetta Bartz, Maker, Johannesburg en Steidl GmbH.
Straatfotograaf
Santu Mofokeng (1956) krijgt als tiener interesse voor fotografie als hij door een straatfotograaf in Soweto wordt geportretteerd. Enkele jaren later kiest hij voor hetzelfde vak. Daarnaast kan je hem inhuren voor bruiloften en partijen. Een vetpot is het echter niet en na enkele jaren gaat Mofokeng aan de slag als assistent in een donkere kamer.
De foto’s die hij van anderen ontwikkelt, bevallen hem niet. „Agenda-journalistiek”, noemt hij ze in verschillende interviews, waarmee hij bedoelt dat de foto’s altijd gericht zijn op protesten en geweld. Hoe het leven echt is onder het apartheidsregime, komt nauwelijks naar voren.
In 1985 sluit hij zich aan bij het agentschap Afrapix – een collectief dat protestbewegingen en ongelijkheid in Zuid-Afrika in beeld brengt – en gaat zelf op pad. Zijn foto’s worden afgedrukt door New Nation, een anti-apartheidweekblad. Maar vaak is hij te laat met de nieuwsfoto’s: geen auto en een gebrek aan ruimte om zijn foto’s te ontwikkelen zijn de voornaamste reden voor het niet halen van deadlines. Bovendien voelt Mofokeng zich niet echt op zijn gemak in deze rol. Hij wil langer op vaste plekken blijven in de hoop dat de mensen die hij fotografeert deelnemen aan zijn foto’s in plaats van dat hij als toeschouwer op het juiste moment op een knop drukt. Mofokeng wordt ‘onderzoeksfotograaf’.
Foto Santu Mofokeng Foundation, Courtesy Lunetta Bartz, Maker, Johannesburg en Steidl GmbH.
Reclameborden
Het werkt. Fascinerend is de serie over reclameborden, die hij tussen 1985 en 2011 vastlegt. De borden worden wat gelikter, de omgeving niet. Wrang is het gigantische bord waarop een grote glimmende diamant is afgebeeld met de woorden: ‘Democracy is Forever’ (2004). Tijdens de eerste decennia van Mofokengs leven was democratie niet iets waar ze in Zuid-Afrika mee te koop liepen. Nu glinstert het als reclameleus, terwijl eronder iemand een karretje voortduwt met rotzooi. Of neem de reeks Funeral. Mofokeng woont enige tijd bij de oude pachtboer Kas Maine, wanneer diens schoonzuster Miriam sterft in 1990. De dag dat Miriam wordt begraven, gaan er lange slierten mensen door een landschap waarbij je je afvraagt hoe ver die kist gebracht moet worden. Op een andere foto zit een man hurkend van verdriet tussen allemaal benen. Mofokeng legt van binnenuit de rouwenden vast.
En dat is wat misschien nog wel het opvallendst aan zijn foto’s: ze zijn door een insider gemaakt. Het Zuid-Afrika dat we kennen dankzij foto’s van witte fotografen als Pieter Hugo, Roger Ballen en David Goldblatt, krijgt in de schitterende fotoverhalen van Mofokeng een extra laag.
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten