Een eeuw door weer en wind: 's-Werelds wel en wee gedurende honderd jaar varen met Vinke & Co Graphic Design Mart Kempers Cas Oorthuys Company Photography

Een eeuw door weer en wind: 's-Werelds wel en wee gedurende honderd jaar varen met Vinke & Co. [Text Max Dendermonde (firm's history); J.J. Slauerhoff; P. Plancius (essay). Photography Cas Oorthuys. Layout  Mart Kempers].

Amsterdam, 1960, 133 b&w photographs, 4 color, in opdracht, uit bedrijfsarchief en uit niet-particuliere archieven / portretten en documentaire foto's / firmanten, straatbeelden, stoomschepen, houttransport). - Ill. 12 b&w photographs, 10 color, in opdracht en uit niet-particuliere archieven / etsen, schematische tekeningen van driemasters, documenten, reproductie van schilderij, potloodtekeningen)., NN, Firmenschrift, Wirtschaft, Firmengeschichte - Photographie - Anthologie - Auftragsphotographie, commissioned photography - Nederland, Niederlande - 20. Jah

The heyday of Dutch industrial photography books 1945 1965

Photographer Paul Huf Paul Huff: Highlights (English and Dutch Edition) once commented succinctly on his work as follows: 'They get what they ask for, but I deliver damn good work' - the very thing that makes industrial photography books so attractive. The books show work from a period during which photographers could not make a living as artists/photographers and depended on such prestigious commissions. With this highly professional approach, photographers like Violette Cornelius Violette Cornelius and Ata Kando: Hungarian Refugees 1956, Cas Oorthuys 75 Jaar Bouwen, Van ambacht tot industrie 1889-1964, Ed van der Elsken , Ad Windig Het water - Schoonheid van ons land and Paul Huf established their reputations and influenced our present-day impression of workers and entrepreneurs in the postwar Netherlands. Experimental poets and well-known writers also contributed to these books, fifty of which are on show. 'Het bedrijfsfotoboek 1945-1965. Professionalisering van fotografen in het moderne Nederland' Het Bedrijfsfotoboek 1945-1965 . 

Gepubliceerd op: 28 december 1996
Door J. A. Verveen

Een typische Amsterdams onderneming
Gehele geschiedenis van veelzijdige onderneming Vinke & Co beschreven

Bij de opening van de kleine expositie "Zwerven over de wereldzeeën" (Vinke & Co, een Amsterdams scheepvaartbedrijf) in maart dit jaar, die nog tot 12 januari 1997 te zien is in het Amsterdamse Nederlands Scheepvaartmuseum, werd de verschijning van "Vinke & Co 1860-1985" al aangekondigd. Nog net in de laatste maand van dit jaar verscheen het boek.

In dit boek over de Amsterdamse trampreder Vinke & Co beschrijft H. J. A. Dessens, conservator van het Nederlands Scheepvaartmuseum te Amsterdam, de gehele geschiedenis van het bedrijf. Daarnaast zijn de memoires opgenomen van twee generaties Vinke. De uitgebreide schepenlijst, die is samengesteld door scheepvaartpublicist G. J. van Dijk, beslaat de meeste pagina''s. Het boek is geïllustreerd met ruim 200 foto''s.

Dit jaar was een belangrijk jaar voor Vinke. Op 9 mei 1996 verliet de heer G. Warnderink Vinke, in verband met verkoop, definitief zijn kantoor in het voormalige pand van Vinke & Co, gelegen aan de Ruyterkade 107 te Amsterdam. In 1993 was de firma Vinke & Co, na ruim 120 jaar zelfstandig te hebben bestaan, al verkocht aan het scheepvaartbedrijf Burger te Rotterdam. De eigen scheepvaartactiviteiten had Vinke al moeten beëindigen in 1985.

Geen rederij

Het boek maakt er gewag van dat Vinke & Co strikt genomen geen rederij was. De firma bezat namelijk zelf geen schepen (uitgezonderd deelname in enkele zogenaamde partenrederijen van zeilschepen in de negentiende eeuw).

Van oorsprong was het bedrijf een winkel van levensmiddelen voor de scheepvaart die omstreeks 1804 werd opgezet. In 1860 richtte Albertus Vinke vanuit deze winkel in Amsterdam het cargadoorsbedrijf Vinke & Co op. Na 1897 voerde het bedrijf de directie over de nv Stoomvaartmaatschappij "Oostzee" (1897-1985), de nv Stoomboot Maatschappij "Hillegersberg" (1905-1968), de nv "Houtvaart" (1910-1972) en de Nederlandse Maatschappij voor de Walvisvaart (1946-1966).

Daarnaast hield het bedrijf zich bezig met scheepsbevrachtingen, agenturen, verzekeringen, reizen en scheepsmanagement en waren de firmanten consul voor diverse landen. Het bedrijf ontwikkelde zich in de jaren dertig tot een van de belangrijkste trampvaartrederijen in Nederland. Het bleef tot 1980 een typisch Amsterdams en traditioneel geleid rederij- en cargadoorsbedrijf. In 1985 werden alle rederijactiviteiten gestaakt en werden alle schepen verkocht.

Geschiedenis

Vinke & Co was dus een veelzijdig bedrijf, wat de beschrijving van de geschiedenis niet gemakkelijk maakte. Na een voorwoord komt in ongeveer 55 pagina''s de geschiedenis van de firma Vinke & Co aan de orde. De geschiedschrijving is verdeeld in vier hoofdstukken: I "De negentiende eeuw" (scheepsvictualiën en cargadoors: het begin van Vinke & Co); II "De periode 1897-1945" (oprichting van de stoomvaartmaatschappijen. Consolidatie, crisis en Tweede Wereldoorlog); III "De periode 1945-1985"; IV "Zwerven over de wereldzeeën".

De schepenlijst, het tweede gedeelte van het boek, beslaat circa zeventig bladzijden. Over de schepen die of in beheer waren of waarover Vinke & Co het management of beheer voerde, zijn korte verhaaltjes opgenomen en indien beschikbaar een foto.

Vastgesteld wordt in het boek dat over de Nederlandse stoomtrampvaart nog weinig gepubliceerd is. De auteurs hopen dat dit boek meer licht kan werpen op de ontwikkeling van de Nederlandse trampvaart in de twintigste eeuw. De schrijvers stellen vast dat Vinke & Co een klassiek trampvaartbedrijf was. De trampvaart was een wereldomvattende tak van de scheepvaart waarvan de structuren gegroeid waren aan het einde van de negentiende eeuw en die tot na de Tweede Wereldoorlog in principe in vrijwel ongewijzigde vorm bleven voortbestaan.

Belangrijke rol

Door grootschalige ontwikkelingen zoals containerisatie, de opkomst van gespecialiseerd bulkvervoer en de sterke opkomst van de scheepvaart in landen buiten West-Europa verdween dit oude vertrouwde beeld. Ook de Nederlandse scheepvaartwereld, zowel de klassieke tramp- en lijnvaart als de scheepsbouw, veranderde na de jaren zestig ingrijpend en Vinke & Co speelde als belangrijke tramprederij bij deze opkomst, de bloei en de herstructurering of neergang- van de Nederlandse maritieme sector een belangrijke rol.

Naast de lezenswaardige informatie over de oprichting, de participatie door Vinke en het reilen en zeilen van de maatschappijen, eveneens interessante gegevens over de familie Vinke.

Het blijkt namelijk dat Vinke & Co voortkwam uit een scheepsvictualiënwinkel aan de Geldersekade 8 te Amsterdam, die in ieder geval al in 1804 bestond en eigendom was van Jan Vinke. In 1837 werd de naam van deze zaak "J. & J. Vinke", geleid door Jannes Vinke (een neef van Jan Vinke) en door zijn zoon die ook Jan heette .

De basis

De Vinkes waren oorspronkelijk afkomstig uit Heemse, een gehucht in de buurt van Hardenberg in de provincie Overijssel. Gedurende de eerste decennia van de negentiende eeuw bleven de familiebanden tussen de Amsterdamse en de Overijsselse Vinkes van betekenis, want regelmatig werden neven van de firmanten naar Amsterdam gehaald om in de winkel te komen werken.

Rond 1840 kwam Egbert Warnderink Vinke, een neef van Jannes Vinke en ook afkomstig uit Heemse, de firma versterken. Jannes en zijn jongere neef Egbert slaagden erin een succesvol bedrijf op te bouwen. Zij knoopten vooral veel goede relaties aan met Noorse kapiteins, die met hun zeilschepen hout vervoerden vanuit Noorwegen naar Amsterdam. Menig schip dat hout aanbracht, werd door de beide neefs met allerlei goederen zoals koffie, suiker en kaas beladen met retourbestemming Noorwegen. In die tijd werd de basis gelegd voor het specialisme van de rederijen die Vinke & Co later zou gaan leiden: de houtvaart vanuit Scandinavië en de Witte Zee.

Uit het boek, dat een goed verzorgde indruk maakt, prettig leest en voorzien is van vele illustraties, blijkt duidelijk de rol die Vinke & Co speelde in een belangrijke episode van de Nederlandse scheepvaart waarop velen, zeker zij die daarbij betrokken waren, met enige weemoed terugzien. Een plus is ook dat een stuk geschiedenis van de familie Vinke vastgelegd is.

N.a.v. "Vinke & Co 1860-1985" door H. J. A. Dessens en G. J. van Dijk; uitg. De Alk, Alkmaar, 1996; 136 pag.;