Dag van de Architectuur Oldenzaal 23 juni 2007

Dag van de architectuur

zaterdag 23 juni 2007 van 11.00 - 16.00 uur.

Voor het thema ‘tijdelijk verblijf’ dook het Architectuurcentrum Twente in het rijke verleden van de welgestelde industriëlen en textielbaronnen uit Twente. Tijdens de Dag van de Architectuur op 23 juni kunnen belangstellenden een ruim twee uur durende wandeling maken langs de historische buitenplaatsen in het glooiende coulisselandschap. In het mooiste deel van de regio, tussen Oldenzaal en De Lutte, ligt de Tankenberg. Hier lieten onder andere de families Gelderman en Ten Cate, in fraai aangelegde landschapstuinen, hun optrekjes bouwen, compleet met uiteenlopende bijgebouwen. De meeste buitenplaatsen dateren uit het begin van de twintigste eeuw, toen de textielindustrie op zijn hoogtepunt was.
De belangrijkste architect die hier de buitenverblijven ontwierp was Karel Joan Muller (1847-1942) die in de architectuurgeschiedenis ook wel de vader van de Twentse landhuizen wordt genoemd. Maar ook andere architecten ontwierpen hier luxe villa’s, buitenplaatsen en landhuizen. Vaak in prachtig aangelegde landschapstuinen, onder andere ontworpen door de landschapsarchitecten Leonard Springer en Dirk Wattez. Van Mullers hand is het buitenhuis ‘De Hulst’ in classicistische stijl ontworpen (1916) voor de familie Gelderman. De nog in oorspronkelijke staat verkerende villa ligt in een door Leonard Springer ontworpen landschapstuin. Voor Gelderman ontwierp Muller eerder (1893) de jachtopzienerwoning op het landgoed ‘Kalheupink’. Dit ontwerp is geïnspireerd op de Duitse vakwerkstijl en ligt in een tuin van landschapsarchitect Dirk Wattez. Karel Muller ontwierp ook het landgoed ‘Egheria’ voor de familie Ten Cate. Het in 1908 ontworpen landhuis werd in 1944 gebombardeerd en is in traditionele stijl door de architecten Feenstra en Broekhuizen in 1948 herbouwd. Van Mullers hand is nog wel de in cottagestijl gebouwde dienstwoning te zien aan het begin van de oprijlaan van het park dat door landschapsarchitect Springer was ontworpen. Op het landgoed staat op het hoogste punt van de Tankenberg nog de uit de achttiende eeuw daterende tuinkoepel. In 1955 is de koepel door architect Jan Jans gerestaureerd. Jan Jans is tevens de architect van de recentelijk gerestaureerde schuur op erve Middelkamp waar ook de in 1969 verplaatste traditionele hooischuur staat. Op de wandeling zijn ook nog enkele recentere buitenplaatsen te zien. Zo is er de villa ‘De Haer’ die in jaren ‘60 door architect Van der Heijden uit Weerselo is ontworpen. Architect Beltman uit Enschede ontwierp in 1957 de villa voor mevrouw Herta Blijdenstein. Beltman liet zich daarbij inspireren door een buitenhuis in de Provence (Frankrijk).
Zie voor onze impressie van deze architectuurtocht

Blazer Carel Finishing touch

The finishing touch: 100 jaar Twentsche Stoombleekerij NV door Max Dendermonde en Carel Blazer. [Text Max Dendermonde (firm's history). Photography Carel Blazer. Layout Gerard Wernars].
Goor / 1957 / 96 p. / hb. / 27x20cm / 94 b&w photographs, 2 color / bedrijfsreportage en foto's van landschap en folklore). - Ill. 7 b&w photographs / pentekeningen van tjaps). / NN / Firmenschrift, Festschrift / Wirtschaft, Firmengeschichte - Photographie - Anthologie - Auftragsphotographie, commissioned photography - Nederland, Niederlande - 20. Jahrh. / Printed by Drukkerij Meijer NV, Wormerveer (boekdruk). - Opdrachtgever: NV Twentsche Stoomblekerij (100-jarig bestaan). - Kenmerken van filmisch scenario. In de tekstkolommen, gezet uit de Baskerville, wordt direct gereageerd op de fotografie.

Nico Jesse Mensen van Menko

Mensen van Menko: 1800 mensen fabriceren stoffen. [Text Martie Verdenius (essay). Photography, layout Nico Jesse].
Enschede / 1956 / 87 p. / hb. / 29x21cm / 144 b&w photographs / bedrijfsreportage en geënsceneerde foto's / productieproces parallel aan een beeldverhaal 'van-de-wieg-tot-het-graf' en variété. / NN / Firmenschrift, Festschrift / Photographie - Monographie - Auftragsphotographie, commissioned photography - Nederland, Niederlande - 20. Jahrh. / Printed by Bosch, Utrecht; Nederlandsche Rotogravure Mij., Leiden (boekdruk en koperdiepdruk). - Opdrachtgever: N.J. Menko NV (100-jarig bestaan). - Beeldverhaal. De lay-out is vergelijkbaar met die van VTF 25 (1957) en Oranje Nassau Mijnen (1953). Werklust, aanpassingsvermogen en concentratie zijn in beeld gebracht in deze drietalige uitgave (Nederlands, Frans, Engels). Bij geënsceneerde foto's van probleemsituaties op de werkvloer zijn gefingeerde dialogen geplaatst. Lit.: Flip Bool, 'Vrijheid in gebondenheid', T. Anema e.a., 50 Jaar fotografie GKf 1945-1995, Amsterdam 1995, p. 9-14.

Cas Oorthuys Draad van het verhaal

De draad van het verhaal. Text Bert Schierbeek (essay). Photography Cas Oorthuys. Illustrations Melle. Layout Jurriaan Schrofer].
Almelo / 1960 / 76 p. / hb., celluloid cover / 31x25cm / 92 b&w photographs, 2 color, in opdracht en uit niet-particuliere archieven / bedrijfsreportage en documentaire foto's / productieproces en alledaagse leven). - 2 b&w photographs, 3 color, in opdracht en uit niet-particulier archief / prent / stadsgezicht en modern tijdsbeeld). / NN / Firmenschrift, Festschrift / Photographie - Anthologie - Auftragsphotographie, commissioned photography - Nederland, Niederlande - 20. Jahrh. / Printed by Drukkerij Meijer NV, Wormerveer (boekdruk en offset). - Opdrachtgever: Koninklijke Textielfabrieken Nijverdal-Ten Cate NV (200-jarig bestaan). - Filmisch scenario. De tekst is gezet uit de Baskerville. Het productieproces wordt in fotoseries getoond. Een tweede beeldverhaal over de toepassing van textiel in het dagelijkse leven staat op zich, zonder tekst of bijschriften. Achterin het fotoboek is een samenvatting opgenomen in het Engels, Duits en Frans. Lit.: M. Thijsen, Drukkerij Meijer nv Wormerveer. Het bedrijfsfotoboek: krachtenspel tussen tekst, fotografie en grafische vormgeving, Utrecht (PHD thesis, Rijksuniversiteit Utrecht) 1986; Flip Bool, 'Vrijheid in gebondenheid', T. Anema e.a., 50 Jaar fotografie GKf 1945-1995, Amsterdam 1995, p. 9-14.

Ger Dekkers Van bombazijn tot fluweel: honderd jaar Schuttersveld

Van bombazijn tot fluweel: honderd jaar Schuttersveld. [Text Harriët Freezer (essay); H.M. Stegeman. Photography, layout Ger Dekkers; Kees van Barneveld. Illustrations N.H. van Heek].
Enschede / 1959 / 103 p. / hb. / 25x22cm / 58 b&w photographs, 22 color, in opdracht, uit bedrijfsarchief en uit niet-particuliere archieven / bedrijfsreportage / productieproces, creatieve beroepen en zorg voor mens en machine. - Ill. 19 b&w photographs, 22 color, in opdracht en uit bedrijfsarchief / komische tekeningen, stamboom van stoffen). / NN / Firmenschrift, Festschrift / Photographie - Anthologie - Auftragsphotographie, commissioned photography - Nederland, Niederlande - 20. Jahrh. / Printed by NV Drukkerij v/h FA. M. J. van der Loeff, Enschedé (boekdruk). - Opdrachtgever: Gebroeders van Heek op het Schuttersveld (100-jarig bestaan). - Foto-typo-taal. Rijk geïllustreerde uitgave. De verscheidenheid in lettertypen is groot. Naast opnamen van het productieproces wordt aandacht besteed aan vrije tijd na het werk. Lit.: Thijsen, M.: De geschiedenis van het Nederlandse bedrijfsfotoboek. Tijdsbeeld van avant-garde en industriële opdrachtgevers', NEHA-bulletin tijdschrift voor de economische geschiedenis in Nederland, 11 (1997) 2, p. 45-54

H.P. Gelderman & Zonen N.V. [Photography C.J. Waszmann. Layout A.M. Rehorst].
Oldenzaal / 1959 / 112 p. / hb. / 27x23cm / 87 b&w photographs / bedrijfsreportage / landschapsfoto, exterieur fabriekscomplex, muziekvereniging en productieproces 'van-grondstof-tot-eindproduct'. - Illustrations: (schilderij, documenten, portret van oprichter, aandeel, brief, maquette). / NN / Firmenschrift / Photographie - Anthologie - Auftragsphotographie, commissioned photography - Nederland, Niederlande - 20. Jahrh. / Printed by Mouton & Co, Den Haag (boekdruk). - Opdrachtgever: (voorlichting). - Beeldverhaal. Op de schutbladen zijn overzichtsfoto's van het fabrieksterrein afgedrukt. De nadruk ligt op de formeel-esthetische aspecten van de textielproductie. Naast het productieproces is er aandacht voor de sociale voorzieningen. De uitgave bevat een instructieve tekst.

Tjap Obelisk: Een stukje Twentse textielhistorie ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan der NV Katoenmaatschappij voorheen Gebroeders Scholten en Compagnie. [Text J. Mulder (firm's history); G. Vixseboxse, (foreword). Photography G.H. van Lugt. Layout Kees van Barneveld en Ger Dekkers].
Enschedé Stichting De Tex / 1959 / 48 p. / hb. / 16x24cm / 18 b&w photographs, 4 color / bedrijfsreportage / aandacht voor de positie van de vrouw binnen de textielindustrie. - Ill. 16 color, in opdracht en uit bedrijfsarchief / technische tekeningen, tjap, beeldmerk, perspectivische weergave van een Sülzer weefmachine, reclame voor zakdoeken). / NN / Firmenschrift / Wirtschaft, Firmengeschichte - Photographie - Anthologie - Auftragsphotographie, commissioned photography - Nederland, Niederlande - 20. Jahrh. / Printed by NV v/h fa. M.J. van der Loeff, Enschedé (boekdruk). - Opdrachtgever: NV Katoenmaatschappij voorheen Gebroeders Scholten en Compagnie (100-jarig bestaan). - Foto-typo-taal. De foto is toegepast als grafisch beeldelement en als achtergrond van de tekst.

Doek bij boekelo. [Fotograaf: Ata Kando. Illustrations: H. Scheltens. Layout Tom de Heus].
Boekelo / 1960 / 32 p. / pb. (sewn) / 25x12cm / 28 b&w photographs / bedrijfsreportage / aanzicht van de fabriek, aan-en afvoer van grondstoffen, productieproces en modellen tonen stoffen op de werkvloer, laboratorium). - Ill. 1 b&w photographs / schematische tekening / continu-bleekinstallatie). / NN / Firmenschrift / Photographie - Anthologie - Auftragsphotographie, commissioned photography - Nederland, Niederlande - 20. Jahrh. / Printed by Drukkerij Meijer NV, Wormerveer (boekdruk). - Opdrachtgever: NV Boekelosche Stoomblekerij (voorlichting). - Kenmerken van beeldverhaal. Het boekje is opgezet als een denkbeeldige rondleiding door het bedrijf. Achterin zijn twee pagina's opgenomen met bedrijfsgegevens. Vaktermen en anglicanismen zijn toegepast in de tekst. Een begeleidend schrijven is als insteek in de achterflap bijgevoegd.

125 jaar ter Horst 1855-1960: 125 jaar. Text Hans Andreus (essay). Photography Cas Oorthuys. Layout Ko Kwinkelenberg.
Rijssen / 1960 / 68 p. / hb. / 27x23cm / 65 b&w and 4 color photographs, / bedrijfsreportage / landschap, productieproces, sport en recreatie). - Ill. 2 b&w photographs / wapen, tekening van een ruwe jute plant. / NN / Firmenschrift, Festschrift / Wirtschaft, Firmengeschichte - Photographie - Anthologie - Auftragsphotographie, commissioned photography - Nederland, Niederlande - 20. Jahrh. / Printed by Drukkerij Meijer NV, Wormerveer (boekdruk). - Opdrachtgever: Koninklijke Jutespinnerij en -Weverij ter Horst & Co NV (125-jarig bestaan). - Grensgeval tussen beeldverhaal en filmisch scenario. De uitgave opent als een fotoboek over landschap en stedenschoon, dan volgt een direct en toegankelijk beeldverhaal over de jute-verwerking 'van-grondstof-tot-eindproduct', waarin de relatie mens-machine centraal staat.

Zie voor meer gedenkboeken

zie verder...