Wolfgang Tillmans didn't exactly reinvent the art of photography, but he has managed to make it more political. The Tate Modern in London is celebrating the German photographer with a special exhibition.
WOLFGANG TILLMANS AND HIS CREATIVE DEFENSE OF ETHICAL STANDARDS
Opposites attract
War, gay rights and the refugee crisis - these are all subjects referenced in Wolfgang Tillmans' art. The photographer makes his views public and shares his political opinion. But not all of his work is serious. He also knows how to take a lighthearted look at everyday life - as he does in these images, where he makes fun of today's design standards.
"Tillmans does not take pictures - he makes pictures." Chris Dercon, exiting director of the Tate Modern in London and incoming director of the Volksbühne theater in Berlin, gave perhaps the most fitting description of Wolfgang Tillmans.
Indeed, the German photographer's is meticulously organized and premeditated. No single detail is left to coincidence; no image, no catalogue and no exhibit. And he has a way of connecting political themes with poetry like no other.
Dercon is one of the co-curators of the Wolfgang Tillmans exhibition at the Tate Modern, which highlights the artist's work since 2003. His successor at the Tate Modern, Frances Morris, meanwhile said that Tillmans "is one of the most exciting, interesting and important artists at the moment."
Born in the western German city of Remscheid, Wolfgang Tillmans was the first non-British artist to receive the coveted Turner Prize in 2000.
Through June 11, 2017, the Tate Modern is showcasing Tillmans' work in 14 rooms, featuring a mixture of portraits, still lifes and abstract art, and following his journey from analogue to digital photography. Video installations and music projects are also part of the multi-faceted exhibition.
The many faces of Wolfgang Tillmans
There's a lot on display, from wall-to-wall coastal landscapes to the image of a naked grown man in the fetal position. Then there's the picture of a little plant sprouting out from grooves in between moss-covered cobblestones.
The show presents not only Tillmans' works, but also his artistic motivation
Another photograph shows a set of scrunched up linens against a black background imitating clouds. To round out the show, there's also a series of experiments with color and shape, which Tillmans created in his workshop in London, where he's been living for many years.
To gain some insight into Tillmans' creative genius, the Tate Modern dedicated one of the gallery rooms to exploring the things that inspire the artists, with displays highlighting a cornucopia of newspaper clippings, artistic studies and other influences.
This unusual documentation shows the level of thinking that goes into Tillmans' work; from assembly lines at IKEA kitchen factories to war crimes immediately after the invasion of Iraq, these sources trace Tillmans' concerns.
'Tilmans has an eye for the world'
He executes his political messages intelligently, always trying to hold a mirror up to the world. Even if some might consider his messages to be subjective, Tillmans makes up for it by approaching the key issues of the day in a poetic manner. Most recently, the artist got involved in UK politics by designing anti-Brexit posters. These are also featured at the Tate Modern show.
The museum does great justice to a versatile artist who is almost as recognized for his social conscience as he is for his art. In the words of co-curator Decon: "(Tillmans) has an eye for the world. He's a Renaissance man for the 21st century."
In de wereld van Wolfgang Tillmans
Wolfgang Tillmans
Met zijn foto’s creëert Wolfgang Tillmans een volledige, eigen wereld. Zijn alternatief voor de wrange werkelijkheid biedt de kijker hoop.
Hans den Hartog Jager
9 maart 2017 om 1:00
Ineens, ergens in zaal negen van de grote Wolfgang Tillmans-tentoonstelling in Tate Modern, is-ie daar weer, de slogan:
‘NO MAN IS AN ISLAND.
NO COUNTRY BY ITSELF.’
Tillmans, geboren Duitser maar een groot deel van zijn tijd woonachtig in Londen, vond dat het blijf-kamp tijdens de campagne veel te slap optrad. „It feels lame and is lacking in passion”, merkte hij op.
En dus gooide Tillmans, met nog maar twee maanden te gaan, zijn eigen vuur in de strijd: hij ontwierp veertig posters, voor iedereen gratis te downloaden, maakte T-shirts, en betoonde zich in diverse interviews een bevlogen en weloverwogen EU-pleitbezorger: voor de vrije uitwisseling van mensen en ideeën, tegen beperking. Vrije blik, open grenzen.
Maar het hielp niet. Groot-Brittannië zette precies de ‘stap terug’ die Tillmans vreesde.
Tegen deze achtergrond bekeken is het bijna onmogelijk om 2017, het grote Wolfgang Tillmans-overzicht in Tate Modern, niet te zien in het licht van de recente gebeurtenissen. Hoewel? De simpele, maar suggestieve titel laat weinig aan de verbeelding over: dit is de tijd waarin we leven, hier moeten we het mee doen. Maar de tentoonstelling zelf is opvallend persoonlijk. Je zou het zelfs een tamelijk klassieke Wolfgang Tillmans-expositie kunnen noemen: de veertien zalen zijn gevuld met veel foto’s, afgedrukt op verschillende formaten en met verschillende onderwerpen die op een associatieve, collage-achtige manier zijn gegroepeerd.
Tillmans hangt soms kleine foto’s in clusters bij elkaar; grote foto’s mogen in hun eentje als traditionele ‘kunstwerken’ op ooghoogte. Of de werken liggen in een vitrine, op een tafel of bungelen in een hoekje of boven een deur – Tillmans doet er alles aan, zo lijkt het, om zijn toeschouwers scherp te houden, ze niet in een geruststellende kijkcadans te laten wegwiegen. Kijken, goed kijken, scherp kijken, beter kijken, daar gaat het bij Tillmans om – eerst naar je eigen omgeving en daarna volgt, bijna automatisch, de hele wereld.
En het werkt – het werkt geweldig.
Dat komt vooral doordat Tillmans zich op 2017 meer dan ooit bewust lijkt van zijn belangrijkste kracht: zijn foto’s zien eruit alsof iedereen ze zou kunnen maken.
Beroemdheden
Dat begint al met de onderwerpen. Tillmans fotografeert vooral zijn eigen leven en mensen en dingen die dicht bij hem staan. Niet voor niets begint de tentoonstelling dus met een zaal vol foto’s die voornamelijk in zijn eigen studio zijn gemaakt: zijn bureau, zijn printer, zijn uitzicht.
Daarna trekken we, aan Tillmans’ hand, langzaam de wijde wereld in. Die is weliswaar groot (Tillmans reist veel), maar blijft toch altijd overzichtelijk: op 2017 krijg je het gevoel dat je met Tillmans door de wereld loopt en hij je enthousiast, bijna achteloos, wijst op alle dingen die hij tegenkomt. Kijk: de vertrekhal van een vliegveld. Een sterrennacht. Een half uitgepakte auto op een beurs. Een oor met een bungelend brillenpootje. Een groep kleurrijk geklede mannen en vrouwen op een markt in Mumbai. Een half opgerold vel papier. Een slapende man. Nog een slapende man. Een stoofpeer met vijf plastic zakjes ernaast. Modeontwerpster Vivienne Westwood. Zanger en cultheld Morrissey. En ga zo maar door, en door – zelfs de beroemdheden zien er bij Tillmans uit alsof ze elk moment aan jouw tafel kunnen aanschuiven.
De verleiding is daardoor groot om te denken dat dit ook gewoon het leven is, maar dat is juist het bijzondere: bij Tillmans is elke foto, elk beeld doordrenkt met een diep besef van de visuele rijkdom van de wereld. De definitie van een goede fotograaf is eigenlijk simpel: dat is iemand die in elke foto zoveel mogelijk opmerkelijke elementen uit de wereld met elkaar weet te combineren tot een beeld dat een nieuwe waarheid lijkt te vertegenwoordigen – en precies dat kan Tillmans als geen ander.
Natuurlijk, net als bij veel andere fotografen wordt ook bij Tillmans een foto vaak gerechtvaardigd door iets simpels als mooi licht – en dat is soms ook genoeg. Maar Tillmans heeft óók een geweldig gevoel voor compositie, voor vorm, voor kleur, voor maatschappelijke associaties en vooral: voor de manier waarop je al die elementen kunt combineren tot verrassende nieuwe beelden en betekenissen. Daardoor geeft 2017 je voortdurend het gevoel dat je in een nieuwe werkelijkheid rondloopt – terwijl die er ook heel bekend uitziet.
Dat wordt alleen maar sterker doordat Tillmans de grenzen van de traditionele documentaire fotografie regelmatig met voeten treedt: hij maakt ook schijnbaar abstracte foto’s van een ruisend tv-scherm. Of écht abstracte foto’s die simpelweg uit monochrome kleurvlakken bestaan, of zeegezichten die zo sterk aan Rothko doen denken dat je je er bijna voor geneert ze mooi te vinden – maar er valt niet aan te ontkomen.
En dan speelt hij óók nog eens met formaat en met de papiersoorten waarop hij zijn foto’s afdrukt.
Andere visie
Het was een rare sensatie: na twee rondjes door 2017 besefte ik dat dit misschien wel de eerste keer was dat ik het gevoel had dat één tentoonstelling een volledige wereld vertegenwoordigde, in al zijn complexiteit, schoonheid, verwarring. Een wereld waarin ik wel zou willen wonen. Dat is de grootste kracht van 2017: na de Brexit deed Tillmans een stap terug om zijn eigen leven, Engeland, de wereld van een afstand te bekijken. Daarbij moet hij hebben beseft dat je als kunstenaar wel degelijk een alternatief kunt bieden voor de wrange werkelijkheid: je kunt een eigen, andere wereld bouwen, waarin jouw wetten en regels gelden, jouw smaken heersen, een wereld die zo complex en aanlokkelijk is dat die misschien niet meteen invloed heeft op de politiek, maar die wel een andere visie kan bieden.
Hoop.
Dat je als kunstenaar, kortom, geen eiland bent.
Dat is het mooie aan deze expositie: hoe langer je er rondloopt, hoe krachtiger het gevoel van verbondenheid wordt, met Tillmans, met de ander, met de wereld en alle schoonheid en rijkdom die daarin bestaat. Dat gevoel is vast een illusie, maar Tillmans presenteert zijn visie zo krachtig en enthousiasmerend dat je er graag in wilt geloven. Het bieden van zo’n alternatief, dat is de magie van de allerbeste kunst.
Wolfgang Tillmans: ‘2017’. T/m 11 juni in Tate Modern, Londen. Inl: tate.org.uk
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten