Bint photoBooks on INTernet: Fashion Photographs inevitably become Commentaries on ‘the Idea of the Fashionable’ Photography

(...) fashion photographs inevitably become commentaries on ‘the idea of the fashionable’
Susan Sontag, Vogue, September 1978

What is feminine and what is masculine? How do you define erotica? Is there such thing as perfect beauty? Inter national fashion magazines are constantly redefining notions of beauty and exploring the limits in the field of fashion photography. Since the 1950s, the Netherlands progressively pushed those boundaries with quirky fashion magazines such as Avenue, Dutch, BLVD. and Fantastic Man. This summer the exhibition Everything but Clothes in Museum Arnhem provides insights into the unique relationship between Dutch fashion magazines and their photographers, where folklore, humour and eroticism are important themes.

As Olivier Zahm, art critic and editor of Purple magazine said in 2002: we cannot separate fashion photo graphy from the magazines in which it appears. ‘It is impossible to judge a fashion photograph independently of the context in which it is made, and especially the magazine for which it was shot, the date and time. Remember: a fashion photograph is primarily something that is made to order, it is a controlled and controlling image.’ The exhibition Everything but Clothes is therefore not about Dutch fashion photography per se, but is more focused on the role of the Dutch fashion magazine as a platform for the development of (young) talent. The now world famous photography duo Inez van Lamsweerde and Vinoodh Matadin premiered their work in the 1990s in BLVD., where Van Lamsweerde experimented with digital photography and retouched their photographs on a computer.

Lust voor het leven
Door Jhim Lamoree 17 juni 2015 Leestijd: 4 minuten

FOTODOCUMENT

Niets zo grillig als de mode en in het verlengde daarvan de modefotografie. Eendagsvliegen, van voorbijgaande aard, niet echt interessant – zo luidt het cliché. Maar juist mode- en modefotografie betrappen de tijdgeest als geen ander. Modeontwerpers en modefotografen zijn niet zozeer grillig alswel alert, ze geven blijk van tegenwoordigheid van geest door artistieke en sociale ontwikkelingen in de gaten te houden en in hun oeuvres tot uitdrukking te laten komen. Neem de foto van Boudewijn Neuteboom (1941) op de openingsspread van dit fotodocument. Twee modellen, gekleed in lange avondjurken, paraderen dwars door het beeld. In De Pijp in Amsterdam: vrolijkheid, vrijheid, optimisme. Modellen in avondkleding in een volkswijk. Die foto kan alleen maar zijn gemaakt in een tijd dat de beker nog in één teug werd leeggedronken.

Neuteboom maakte de mode reportage in 1967 voor Avenue, het eerste lifestyleblad in Nederland. Het verscheen voor het eerst in november 1965, in een oplage van 135.000 exemplaren. Meteen uitverkocht. In hetzelfde jaar kwam het alternatieve jongerentijdschrift Hitweek voor het eerst uit en werd de protestbeweging Provo opgericht, twee jongensclubjes die vigerende gezagsverhoudingen tartten.

Na de gruwelijkheden tijdens de Tweede Wereldoorlog en de schraalheid en bekrompenheid van de jaren daarna kwam er weer lust voor het leven. Nederland haalde opnieuw adem en sprong een gat in de lucht. Ook in de modefotografie drong die sensatie door; zij hield de kijker de toekomst voor.

Avenue plaveide het pad

De foto van Neuteboom en de andere in dit fotodocument maken deel uit van Alles behalve kleren, de tentoonstelling in Museum Arnhem en de gelijknamige publicatie met een overzicht van de Nederlandse modefotografie van 1945 tot nu. Die tentoonstelling en dat boek waren mijn idee – als ik in dit stukje doordraaf, weet u waaraan dat ligt.

De Nederlandse bijdrage aan de mode fotografie is vooral na de jaren tachtig niet gering. Freudenthal / Verhagen, oftewel Carmen Freudenthal (1965) en Elle Verhagen (1962), Inez & Vinoodh, oftewel Inez van Lamsweerde (1963) en Vinoodh Matadin (1961), Wendelien Daan (1965), Matthias Vriens (1963), Viviane Sassen (1972) en vele anderen tillen de modefotografie nationaal en internationaal op een hoger artistiek plan. Met dank aan de even onafhankelijke als innovatieve redactionele formules van een reeks Nederlandse tijdschriften waarvan mode en modefotografie een substantieel onderdeel vormen. Avenue plaveide het pad voor onder meer Vinyl (1981-1988), Blvd. (1993-2007), Dutch (1994-2002), Fantastic Man (sinds 2005), The Gentlewoman (sinds 2010) en Tvtor (sinds 2014).

Die tijdschriften fungeren als podium en kweekvijver voor Nederlands en inmiddels ook buitenlands fototalent. Mede door hen heeft Viviane Sassen zich kunnen ontwikkelen tot een van de meest invloedrijke modefotografen in de wereld. Voor Fantastic Man maakte ze in 2009 met haar stilist, muze en model Roxane Danset en de kleding van Pierre Cardin composities die aan abstracte kunst doen denken. Volgens Sassen moeten foto’s hun geheim niet in één keer prijsgeven. Door zich onder meer te laten inspireren door de ontwikkelingen in de beeldende kunst bereikt ze dat resultaat.

Freudenthal / Verhagen hebben een ander geheim. In een serie voor Blvd. combineren zij in 1998 mode met nudisten in een voor dit duo karak teristiek ontregelende aanpak. Een contradictio in terminis brengen zij even fris als aanstekelijk absurdistisch in beeld. In een andere serie maken ze grappen over onze oriëntalistische kijk op de Arabische identiteit.

Die vrijgevochten mentaliteit is al aan te treffen in de modefotografe van Emmy Andriesse (1914-1953) en Fred Brommet (1924-2008). Andriesse is beter bekend als oorlogsfotograaf. Haar foto van dat jochie op weg naar de gaarkeuken met een voor zijn geringe formaat veel te grote lege pan voor zijn buik is uitgegroeid tot het symbool van de Hongerwinter. Om de kost te verdienen, fotografeerde Andriesse mode en ook in dat genre hechtte haar blik zich aan het bijzondere, zoals te zien is in de geselecteerde foto, onderdeel van een serie waarbij Andriesse een modieus geklede dame volgt op straat in Brussel. Fred Brommet woonde vanaf 1948 in Parijs, het epicentrum van de mode, waar hij furore maakte als modefotograaf voor alle bekende modehuizen. Brommet maakte naar eigen zeggen ‘blonde’ foto’s. Joie de vivre à Paris. Totdat de studentenrellen in 1968 aan die wereld een einde maakten.

‘Alles behalve kleren’, Museum Arnhem, van 13 juni t/m 13 september; het gelijknamige boek door Jhim Lamoree en José Teunissen verschijnt bij Terra Lannoo, € 29,90.