Fishermen Vissers Kadir van Lohuizen Photography

Vissers - Kadir van Lohuizen

11 april 2015 tot en met 30 augustus 2015

Met onregelmatige tussenpozen geven de Leeuwarder Courant en het Fries Museum opdracht aan een gerenom meerde fotograaf om zijn of haar visie op Friesland te geven. Deze keer krijgt Kadir van Lohuizen de opdracht. Kadir heeft talrijke reportages in verre buitenlanden gemaakt en kijkt nu met ogen die de hele wereld hebben gezien naar Friesland. Het thema is het wad en zijn vissers. De Waddenzee staat sinds 2009 op de Werelderfgoedlijst. Dit onderstreept hoe uniek het gebied is. Hier komen mens en natuur samen en soms in botsing. Voor de vissers is het broodwinning, maar ook natuurbehoud is in hun belang vinden velen. Kadir voer mee en fotografeerde, filmde en sprak de vissersmannen en vrouwen van het wad.

Kadir van Lohuizen (1963) heeft in zijn 25 jarige carriere als fotojournalist vele thema`s en gebeurtenissen vastgelegd, waaronder conflicten in Afrika en het Midden-Oosten. Maar het meest bekend is hij waarschijnlijk om zijn langlopende projecten ‘Aderen’, over de zeven wereldrivieren, ‘Diamond Matters’, over de diamantindustrie, het multimediale ‘Via PanAm’ over migratie in de Amerika’s en ‘Where will we go’ over de consequenties van de rijzende zeespiegel. Van Lohuizen heeft talloze prijzen ontvangen voor zijn werk, waaronder twee World Press Photo awards. In september 2007 richtte hij, samen met tien andere fotografen, het agentschap NOOR op. Een jaar later trad hij toe tot de Raad van Toezicht van World Press Photo. Van Lohuizen heeft vijf boeken gepubliceerd, waaronder ‘Diamond Matters, the Diamond Industry’ en ‘Via PanAm’.

Aan de rand van de wereld

Door Thijs Broer

22 april 2015 

Leestijd: 4 minuten

FOTODOCUMENT VN

Voor Jan Geertsema is vissen net zoiets als jagen. Met afgaand tij – soms diep in de nacht – vaart hij met een van de bijboten van zijn TS31 de Waddenzee op. Met samengeknepen ogen tuurt hij dan over het water, op zoek naar rimpelingen die het oppervlak verstoren. Als hij ergens een school harders ontdekt, zet hij een lang net uit in de geul tussen de droogvallende banken. Wadend door het water drijft hij de vissen erheen. Metershoog kunnen de harders opspringen, zoals zalmen in Alaska. Soms vangt Geertsema er tientallen, soms helemaal niks. ‘Maar ja,’ zegt hij dan, ‘als je niet gaat kijken, vang je nooit wat.’ Vissen met staand want is een methode die al duizenden jaren bestaat. Jan Geertsema heeft hem opnieuw ontdekt toen hij vijftien jaar geleden met zijn vriendin Barbara Rodenburg begon in de kleinschalige, ambachtelijke visserij op het Wad. Ze vissen met de seizoenen mee: harder, zeebaars, schol of oesters. De vangst verkopen ze op de biologische markt in Utrecht en Amsterdam, aan restaurants in de Randstad en in hun eigen proeflokaal ’t Ailand in de visserijhaven van Lauwersoog. Zeven dagen per week zijn ze aan het werk om het hoofd boven water te houden.

ruig leven

Het is een ruig leven dat fotograaf Kadir van Lohuizen in beeld bracht, aan de rand van de wereld. Maandenlang lag hij met zijn eigen schip in de havens van Harlingen en West-Terschelling om met de vissers de Waddenzee op te gaan. Zo voer hij uit met Jan Geertsema op de TS31, en met Max Hoogerman van de HA11 om op zeebaars te vissen in de geulen boven Harlingen. Met Jouke Visser van de HA2 ging hij op kokkelvangst op de stille zandplaten. 

In 2005 werd de mechanische kokkelvangst op de Waddenzee verboden, alleen het ‘handkokkelen’ is nog toegestaan. Je kunt er goed mee verdienen: in Frankrijk en Spanje wordt grif betaald voor kokkels van het Wad. Maar het is loodzwaar werk. Bij opkomend water trekken de kokkelvissers urenlang een zware hark met een net over de bodem, tot het snel stromende water tot hun middel staat. Ze vissen bijna het hele jaar door.

Regelzucht

Jan de Vries van de LO5 en Raymond en Dennis Ruijg van de TS2 namen Van Lohuizen mee op garnalenvangst. Bij windkracht tien voeren ze op de TS2 door de West Meep onder Terschelling, de zware stalen gieken zwaaiend boven de golven. Ongevaarlijk was het niet: als er bij zulk weer een net blijft haken achter een wrak of een van de tonnen die de diepe geulen markeren, kan het schip omslaan en in een paar minuten naar de kelder gaan. Maar het weer is niet de grootste zorg van de visserman: daar kun je je op voorbereiden. Onvoorspelbaarder is de stortvloed aan regels die vanuit Den Haag en Brussel over de vissers wordt uitgestort. Het wordt steeds lastiger om certificaten en vergunningen te krijgen en te houden. Ieder etmaal moeten ze hun vangst via een digitaal ‘e-logboek’ doorgeven aan de Algemene Inspectiedienst in Kerkrade, meer dan tweehonderd kilometer van zee. Via de AIS, het Automatic Identification System, wordt hun positie continu bijgehouden. De overheid overweegt zelfs op alle schepen camera’s te installeren om toe te zien op naleving van de ‘aanlandplicht’, die dit jaar gefaseerd wordt ingevoerd: ook alle bijvangst – ondermaatse en onverkoopbare vis – moet verplicht aan wal worden gebracht, tegen hoge kosten. Bovendien worden steeds grotere delen van de Waddenzee tijdelijk of permanent gesloten voor de visserij. De maatregelen zijn bedoeld om de visstanden te beschermen en grootschalige visvangst tegen te gaan, maar ook de kleinschalige, ambachtelijke vissers op het Wad worden door de regelzucht getroffen. 

Soms is het om gek van te worden, maar een ander leven willen de vissers niet. De zee is de laatste wildernis, waar de vrijheid lonkt. Daarom is Max Hoogerman ook de zee op gegaan: ‘Ik hou van dit vrije leven, alleen op het Wad.’

De tentoonstelling ‘Vissers’ van Kadir van Lohuizen, in opdracht van het Fries Museum en de Leeuwarder Courant, is t/m 30 augustus te zien in het Fries Museum in Leeuwarden.
© Kadir van Lohuizen/Noor