Published on 2 August 2018
Photobooks of the year (so far)
Written by Izabela Radwanska Zhang
From the series Anastasiia © Christian van der Kooy
Foam founder Marloes Krijnen, curator Yumi Goto, and photographers Rob Hornstra, Mark Power and Mariela Sancari highlight the photobooks that have impressed them most so far in 2018
Anastasiia by Christian van der Kooy
Published by Eriskay Connection
Nominated by Rob Hornstra, photographer and self-publisher
Dutch photographer Christian van der Kooy has spent over a decade working on a number of projects around eastern Europe. The photographs in his new book are shot over two years in Ukraine, a country subject to fluctuating tensions with neighbouring Russia, particularly prior to and after the annexation of Crimea, while also being a place of continuing uncertainty, socially and politically, since it ceased to be a communist state.
This is observed through the eyes of Anastasiia, and narrated as a love affair with Van der Kooy. The photographer interlaces documentary images of her daily life with screenshots of Skype conversations and text messages. His motivation is neatly described in an introduction by the publisher: “There is an urgent need to capture a visible, understandable cultural identity that listens to the ideas of a younger generation…[Van der Kooy’s] depiction of Ukraine demonstrates the creative way the Ukrainian people deal with the current developments in Kyiv, Odessa and Crimea.”
“The book serves as a subtle counterpart to the hard news that has highlighted Ukraine in the past years, and beautifully balances the intriguing line of reality and fiction,” says Rob Hornstra, who picked the book as his favourite of the year so far. “Jörg Colberg perfectly expressed my feelings towards the book by stating that he was unable to read Anastasiia in one sitting, simply because he didn’t want the experience of spending time with the book to end.”
Zonder titel (vier volmaakte perziken op een schaal) | Christian van der Kooy
• 26 JULI 2018 • WERK
[ Deze tekst schreef ik in mei 2018 in opdracht van de fotograaf ter begeleiding van zijn boek.
Ze is ook te vinden op zijn website www.christianvanderkooy.eu ]
Dit boek is een atlas. Een atlas van een mentale ruimte gevuld met betekenissen uit twee belevingswerelden.
Deze atlas stelt je in staat een reis te maken van buiten naar binnen, van West naar Oost en weer terug, een reis van het ene perspectief naar het andere, en van zachtheid via verwarring en irritatie naar begrijpend voelen. Het is een lange tocht, heen en weer, zonder duidelijke bestemming en met verlangen als tijdelijke pleisterplaats. We kruipen voorbij Cliché, doen Neurose en Ontzetting aan, struikelen over Gewoonte terwijl we ons langzaam en geduldig – sporen in het landschap helpen ons de juiste weg te herkennen – een weg het onspectaculaire binnenland in banen, waar Begrip, Extase en Overgave liggen te wachten. Waarom zo metaforisch? Omdat bij een boek waarin intellect en emotie elkaar in zo’n complexe choreografie ontmoeten, het begrip alleen op metafysisch niveau kan ontstaan.
Hoe dit boek te lezen? Van voor naar achter, bijvoorbeeld. In één ruk, misschien – hoewel een tegenargument kan zijn dat de romance zo lang mogelijk gerekt moet worden – , meerdere keren, dat is onvermijdelijk. Waar te starten met de duiding van dit objet d’amour? Zomaar een idee: WE BEGINNEN BIJ DE LIEFDE voor een grensland vol pracht, drama en absurditeit. De fotograaf-bewonderaar – hij maakt zijn foto’s van op afstand, alsof hij niet aan de overrompeling wil toegeven – transformeert gaandeweg van buitenstaander naar ingewijde. Onherroepelijk verandert zijn blik mee, wordt die bijgestuurd, gekleurd.
Liefde blijkt uit de manier waarop het boek is vormgegeven en uitgevoerd. Het roze van intieme dingen. De sensuele dimensie van de kattentongen-ruwe lichterroze linnen rug, dat voorhoofd (om een zoen op te drukken) en die wang (om de jouwe tegenaan te vleien). En ja, ook het roze van de verliefdheid die de kiem van dit boek vormde en de kleur van de brillenglazen waar eigenlijk heel het leven doorheen bekeken zou moeten worden.
Liefde ook van de fotograaf voor zijn tweede thuisland dat hij met de onbevangen blik van een jongeling streelt. De dansende krullen, de ontblootte billen, een godin op een steen, warme kiezels onder een handdoek, vier volmaakte perziken op een schaal, de gewelfde lippen van een vreemdeling, hypnotiserend geel, gras dat kietelt en fluisterende bomen. Maar vooral: de liefde tussen Anastasiia en haar Christian. Een zinnelijke, jaloersmakende liefde waarin de protagonisten elkaar tot poëtische hoogtes stuwen in een samentaal – een kenmerk van goede liefde.
“No. I imagine you in Koktebel learning to play durak. Or, no, in a scary garage under a grey sky in the rain when we were searching for the flying house on one leg! All I feel now is love in every cell, in every drop of my blood! I’d love to appear on your couch now, covered in salt and some lemon juice maybe, we would have a shower of tequila and dance.”
De liefde is zowel onderwerp als voertuig. Het is de liefde die een perspectief op het onderwerp Oekraïne biedt dat dichter bij een waarheid op menselijk niveau komt dan de spektakelbeelden uit de media die ons ongenadig achtervolgen. Ze komt ook tot uitdrukking in de innige relatie tussen tekst en beeld: hier trefzeker, daar weifelend, soms conflicterend. Ze ontluikt in de dialoog tussen twee fysiek van elkaar gescheiden geliefden die te midden van verandering een fundament voor hun samenzijn proberen te leggen, terwijl ze simultaan grip proberen te krijgen op het zelf in relatie tot de ander, terwijl onbegrip en verwijdering op de loer liggen.
De liefde is een psychose, een hardnekkig vasthouden aan een droombeeld dat al lang door de werkelijkheid is ingehaald; een droom die aanvankelijk al het andere naar de achtergrond verdrijft en zelfs vervangt door een eigen realiteit met het uitnodigende karakter van een ménage à trois.
“News on radio: they put love diagnosis to the world list of mental diseases…”
BUITEN DE COCON DAVERT DE ACTUALITEIT. Terwijl de ontdekkingsreis vordert, de verzengende liefde een gematigder temperatuur krijgt en het winter wordt, manifesteren de gebeurtenissen zich hoe langer hoe meer in de berichten. Hoop is nodig, ondanks de vreemdeling op het bankje die wijst op onwaarschijnlijke gebeurtenissen uit het verleden. We moeten blijven geloven in de kracht van liefde, de kracht die je een beter mens doet worden, de kracht waarop een land zichzelf kan doen verrijzen en haar stof en ballast kan afschudden.
“We are drinking a milkshake that tastes like lipstick from an old pleasure madam who sticks her nose in dusty books to get high; but reality is to absurd and grotesque to sink in pages!”
Het hele boek lang speelt het spektakel op het tweede plan. De politieke gebeurtenissen lijken zodoende buiten de foto plaats te vinden. Ze verstoppen zich in en tussen sporen die slechts door de geduldigen gelezen kunnen worden, in plaatsen en lichamen waarvan de betekenis zich enkel prijsgeeft door een minutieus verkennen van details, ook de schijnbaar onbeduidende, omdat die net zoveel zeggen als de schreeuwerige. Alleen in rust ontvouwt zich de rest van het karakter. Te weten waar en wanneer we precies zijn, wiens bloed of welk roet wordt weggepoetst, welke deals worden gesloten en welke leuzen onleesbaar gemaakt is van ondergeschikt belang. “Da Pravda!”, schrijft onze hoofdpersoon, de waarheid is echter subjectief en pluriform.
Eén waarheid is dat er naast de actualiteit van tumult en bominslagen ook het dagelijks leven is, dat de koelkast gevuld moet worden, de zon altijd en overal ruggen verwarmt; de warmte van een eindeloos lijkende zomer die zich alleen laat verjagen door een koele duik. En in elke actualiteit is er is altijd ook de liefde. Het boek staat bol van dergelijke tegenstellingen – Christian versus Anastasiia, oude versus nieuwe overtuigingen. Welk – en wiens – Oekraïne we krijgen voorgeschoteld is een onmogelijk te beantwoorden vraag. Daarbij, het is onzin om te streven naar een antwoord als er nog gezocht wordt, onderwijl in de wetenschap verkerend dat er alleen fragmenten gevonden zullen worden.
TERUG NAAR HET BEGIN. De fotografie heeft steeds een relatie tot tijd en plaats, maar binnen de grenzen van dit boek, deze roze cocon, vormt ze haar eigen universum dat op geen enkele kaart te vinden is. Dit boek is de atlas van een poëtisch land waarin de schilferende verf van een betonnen zwembad de bast van een plataan imiteert en de omgewoelde aarde rond de stam van diezelfde boom op haar beurt zich aan de vorm van het zwembad spiegelt. Het is ook een land van wensen, dromen en mogelijkheden, zoals nieuwe naties die geboren worden uit de dromen en speeches met het doel verandering te brengen (en worden omgebracht omdat de niet gedroomde wereld bang is voor wat zou kunnen zijn).
Terug naar die ongelofelijke titel, ontleend aan het werk van de schrijver Joseph Brodsky. Herinneringen als valscherm voor een veilige landing in het heden of de toekomst. Herinneringen als drijfhout die ons, door ze te delen, helpen onthouden dat we niet gek zijn, terwijl we al dobberend ook nieuwe herinneringen maken. Dat geldt zowel de liefdesrelatie als de zoektocht van een land naar een eigen culturele identiteit.
Is het mogelijk nostalgisch te zijn naar een plek waar we nooit zijn geweest? Wel als die besloten ligt in een boek dat even fysiek is als de realiteit. Bij het elke volgende keer openslaan zal de betekenis van wat zich op de pagina’s bevindt veranderd zijn, zoals tijd ook de facetten van een geliefde prijsgeeft. Zelfs die gestolde vorm is niet voor altijd vast.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten